Zaburzenia neurorozwojowe. Zmiany w podejściu teoretycznym i diagnostycznym

Abstrakt

Na potrzeby diagnozy i terapii powstały typologie medyczne o zasięgu ogólnoświatowym. Do
najbardziej znanych i powszechnie stosowanych zalicza się ICD (ang. International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems) – Międzynarodową Statystyczną Klasyfikację Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD oraz DSM (ang. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) – Klasyfikację Zaburzeń Psychicznych DSM, których nowe edycje stanowią przedmiot zainteresowań autorek. W artykule wskazano światowe trendy i kierunki zmian, jakie się dokonują w obszarze terminologii i kategoryzowania zaburzeń rozwoju psychicznego (neurorozwojowych) i związanych
z nimi rozwojowych zaburzeń języka (Developmental Language Disorders – DLD). Przedstawiono tu i odniesiono się do propozycji zmian, jakie WHO planuje w najnowszej, 11. edycji międzynarodowej klasyfikacji chorób i zaburzeń psychicznych ICD, która w Polsce zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2022 roku.

Podjęto też próbę ukazania, jak na przestrzeni 25 lat zmieniała się terminologia i jakie zmiany na tym polu obecnie się dokonują; jak rozwój wiedzy i świadomości społecznej wpływał na rewizję podejścia teoretycznego i nazewnictwa. Umożliwiły to szczegółowa analiza starszych i nowych edycji wzmiankowanych typologii ICD i DSM, tj.: DSM-IV (z 1994 i 2000 roku), DSM-5 (z roku 2013) oraz ICD-10 (rok wydania 1996) i ICD-11 (z 2019 roku). W tabeli
zmieszczonej w końcowej części artykułu (zmodyfikowana wersja tabeli autorstwa G. Jastrzębowskiej z 1999 roku, uzupełniona o nowe propozycje zmian WHO i Amerykańskiego Stowarzyszenia Psychiatrów) zaprezentowano, jak ewoluowało podejście teoretyczne w odniesieniu do zaburzeń
psychicznych i zachowania i, w konsekwencji, jak zmieniały się nazwy powstających na tym tle zaburzeń rozwoju mowy i języka. W tabeli tej zestawiono rodzimą terminologię z aktualnie obowiązującą w ICD-10 oraz DSM-IV, DSM-5 i odniesiono ją do nazw kategorii oraz jednostek klinicznych, wyróżnionych w nowej, 11. edycji ICD. W celu porównania i właściwej oceny opisywanych zjawisk zestawienie to zostało uzupełnione o szczegółowy opis kryteriów diagnostycznych proponowanych w ICD-11 i DSM-5